Çocuk Tiyatrosu Nasıl Yapılmalı?

Çocuklara yönelik olarak gerçekleştirilen sanatsal faaliyetler eğitimin önemli ve değişmez parçalarıdır. Bir toplumun gelişmişlik düzeyinin en önemli göstergesi o toplumun sanata karşı gösterdiği duyarlılık ve katılımdır. Şair Sunay Akın’ın güzel benzetmesiyle “Bir toplumu kuş olarak betimlersek O kuşu uçuracak iki kanattan biri bilim diğeri ise sanattır” Bu iki kanattan biri kırıksa uçmanız hayal olur. Durum böyleyken bu iki kanatın eğitimini harmanlamamız gerekirken birbirinden olabildiğince ayırmak ne derece doğrudur? Okullarda verilen edebiyat, müzik ve resim dersleri çocukla sanatı tanıştırmaz, sadece haberdar eder ve not kaygısıyla bilgi sahibi yapar. Fakat, içinde bulunduğumuz durumu, sevgisizliğimizi, paylaşımsız lığımızı, bencilliğimizi, kavgacılığımızı, çocuğa gösteren, yaptığı bireysel hataları, kahramanlarla özdeşim kurarak görmesini sağlayan, hazır bilgi değil düşünme yetisi kazandıran, kıyaslama, eleştiri ve özeleştiri yapmasını sağlayan ise sinema ve tiyatrodur.

Çocuk sineması artık dünya çapında bir endüstri konumunda, zaman zaman bu endüstriden nemalanmak isteyen çok kötü ürünler ortaya çıksa da genellikle profesyonelce çalışan, pedagoglardan destek alan ve uzmanlık alanını bu yönde geliştiren ekipler tarafından yapılıyor. Ama çocuk tiyatrosu, tiyatronun doğası gereği yerel ve maalesef ülkemizde tiyatroya kenarından bulaşmış heveskarlar ile, okullardan temin edilen organize seyirci sayesinde kolay para kazanmak isteyen simsarların elinde can çekişiyor. Elbette bu alanda emek veren gerçek çocuk tiyatrosu emekçilerini tenzih ederek söylüyorum bunları. Ama hiçbir kurgu olmadan, beylik birkaç öğüdü satır arasına sıkıştırıp, 3-5 pop müzik şarkısına çocuklara tempo tutturarak tiyatro yaptıklarını sanan gruplar ile, çizgi film kahramanlarının devasa başlı kostümlerini gençlere giydirip, çizgi filmlerin seslendirmelerini banttan vererek devasa fiyatlarla okullara ve ailelere bilet satıp popüler kültürün çocuk ikonlarını tiyatro diye yutturanların elinde artık çocuk tiyatrosu.

Çocukların ben şu tiyatroya gideceğim diye bir tasarrufları çoğunlukla bulunmamakta. Onların hangi tiyatroyu izleyeceğine ya öğretmenleri ya da ebeveynleri karar veriyor. Dolayısıyla bunları ayıklamak için en büyük görev de ebeveynlere, eğitimcilere ve biz tiyatroculara düşüyor. Buradan çocuk tiyatrosuna meyleden genç tiyatrocular ile eğitmen ve ebeveynlere çocuk tiyatrosunun nasıl olması gerektiğinin başlılarını vermek istiyorum. Ki değerlendirmelerimizi daha doğru yapabilelim ve yukarıda anlattığım grupların önünü biraz olsun kesebilelim.

Metin:

Metnin dili sade, hitap ettiği yaş grubu çocuğunun anlayabileceği şekilde olmalıdır. Ezop masalları Argo, küfür, dinsel ve siyasal yönlendirmeler metinde bulunmamalıdır.

Metinde çocuğun özdeşleşeceği bir kahraman bulunmalıdır. Oyunun muhakkak bir önermesi bulunmalıdır. Fakat bu önermenin içinde özellikle çocuğun psikolojik hayatını etkileyecek yanlış yönlendirmeler olmamalıdır. Metnin muhakkak bir giriş, gelişme ve sonuç bölümü olmalıdır.Oyun metin ve yorum açısından muhakkak özgün olmalıdır. Çocuğun artistik değerlerini yükseltici ve nitelikli olmalıdır.

Sahneleme:

A) Sahneleme estetik açıdan bir değer taşımalı ve çocuğun sanatsal bakış açısını geliştirici nitelikte olmalıdır.

B) Çocuk bir birey olarak görülmeli, kesinlikle yokmuş gibi davranılmamalıdır.

C) Oyun, çocuğun düş dünyasına hitap edebilmeli ona zenginlik kazandırabilmelidir.

D) Yaş grubuna uygun çocuğun sıkılmadan izleyebileceği şekilde sahnelenmelidir.

E) Çocuğun ileriki yaşamında sanattan kopmamasını sağlamalı hatta sevdirmelidir.

F) Özgün bir reji anlayışıyla yorumlanmalıdır.

G) Reji hem metinle hem de kendi içinde tutarlı olmalı ayrıntıya önem vermelidir.

H) Müzik kullanılması rejinin tercihidir ama eğer kullanılıyorsa muhakkak doğru müzikler seçilmelidir.

I) Dekor ve kostüm seçimi reji içinde çok tutarlı olmalı, çocuğun hayal dünyasına hizmet etmeli ve mutlaka yaratıcı olmalıdır.

Oyunculuk:

A) Çocuk tiyatrosu oyuncusu çocuğu çok iyi tanımalı, yaş grubuna göre çocuğun tepkilerini sezebilmelidir.

B) Çocuğun oyundan koptuğu anı hissedebilmeli ve anında çözüm üretebilmelidir.

C) Kendi rolünü denetleyebilmeli rolünü doğru yorumlayabilmelidir.

D) Çocuk tiyatrosu oyuncusu karmaşık bir oyuncu olmalıdır. Aynı zamanda akrobat, Jonglar ve müzisyen olabilmeli, şarkı söyleyebilmelidir.

E) Diksiyonu düzgün olmalı çocuklar oyuncunun her söylediğini anlayabilmelidir.