Yaratıcı Drama ile Kurumsal Eğitimler

27 Mart Dünya Tiyatro Günü

Yaratıcı Dramanın temelleri, 19. Yüzyılın sonlarında klasik

eğitim modelinin yerine daha çok deneyimlemenin kullanılması gerektiğini

düşünen eğitimcilerin konuyu tartışmaya başlamasıyla atılmış oldu. Bu tartışmaların ardından özellikle İngiltere’de yaratıcı drama üzerine çeşitli çalışmalar

yapılmaya başlandı. 1900lü yılların ikinci yarısından itibaren Dorothy

Heathcote ve Gavin Bolton gibi eğitimcilerin özverili çabalarıyla gelişti

serpildi ve en etkili eğitim ve öğrenme yöntemi olarak tüm dünyada kabul gördü.

Peki nedir bu yaratıcı drama? Çağdaş Drama Derneği Başkanı

Ömer Adıgüzel’in Eğitimde Yaratıcı Drama kitabında yaptığı tanıma göre “Yaratıcı

Drama; bir grubu oluşturan üyelerin yaşam deneyimlerinden yola çıkarak, bir

amacın, düşüncenin, doğaçlama, rol oynama vd. tekniklerden yararlanarak

canlandırılmasıdır. Bu canlandırma süreçleri deneyimli bir lider/eğitmen

eşliğinde yürütülürken kendiliğindenliğe, şimdi ve burada ilkesine, -mış gibi

yapmaya dayalıdır ve yaratıcı drama oyunun genel özelliklerinden doğrudan

yararlanır.”

Yaratıcı Dramanın bu kadar etkin bir öğretim modeli

olmasının nedenini tanımından çıkarabiliriz. Yaratıcı drama, ezbere dayalı ve

biriktirme temelli bir eğitim sistemi değildir. Grupla birlikte çalışılır ve

grup içindekilerin yaşam deneyimlerini ağırlıklı olarak kullanır, verilmek

istenen bilginin düşüncenin grubun algısına, bilgisine ve deneyimine göre

alabilecekleri şekilde verilmesi sağlanır. Bu grup 4 yaşındaki bir çocuk

grubu olabileceği gibi, üniversite öğrencileri, ya da bir meslek grubu da

olabilir. Her gruba ve grubun amacına özgü çalışmalar düzenlenir.

Rol oynama ve doğaçlama her drama etkinliğinin en önemli

parçasıdır. Canlandırma, canlananı izleme, üzerine konuşma değerlendirme

tartışma, öğrenilen bilginin ekstra bir çaba harcamadan zihne girmesini sağlar

ve unutulmasını engeller.  Yaratıcı dramanın genlerinde oyun oynamak

ve mış gibi yapmak vardır. Oyun; insanoğlunun bugüne kadar gelmiş en

temel öğrenme ve öğretme aracıdır.   Yaratıcı drama, oyunu

amaca uygun olarak yapılandırarak eğitimin planlı bir parçası haline getirir.

Bu oyunlar aynı zamanda gruptaki bireylerin dışardaki kimliğinden sıyrılmasını

sağlayarak doğaçlamalar ve canlandırmalar için bireyin daha dışa dönük bir yapıya

bürünmesine de hizmet eder. Çağdaş Drama Derneğinin katkılarıyla ülkemizde hala

çok yetersiz olmasına rağmen özellikle okul öncesi ve ilköğretim kurumlarında

yaratıcı drama eğitimleri bir süredir yapılmaktadır. Ama özellikle iş dünyası

hala yaratıcı drama yöntemini tam anlamıyla keşfedememiştir.

Şirketler ağırlıklı olarak gerek beyaz yakalara gerekse mavi yakalara aldırdıkları eğitimlerde klasik power point sunumunu dinlettikleri eğitimleri kullanmaktadır. Bu tarz eğitimlerin kalıcılığı çok düşük olduğu gibi, başarısı da eğitimi veren uzmanın podyum becerisiyle doğru orantılıdır. Her zaman podyum becerisi yüksek uzmanlarla da karşılaşmak yüksek olasılık değildir.

Bu eğitimlere beyaz yakanın yaklaşımı;

• Bilmediğimiz ne öğretecekler ki
• Yetiştirmem gereken onca şeyin arasına bir de bu eğitim girdi
• Neyse en azından bugün müdürü çekmek zorunda kalmayacağım, gibi düşüncelerin ötesine geçmezken

Mavi yakada da durum benzerlik taşır;

• Arkalara otursam da kestirsem biraz
• Yine bir sürü kafa ütüleyecekler
• Bin kere dinledik aynı şeyi bir daha anlatacaklar

Benzeri düşünceler katılımcıların kafasında dolaşır durur.

İşin kötüsü çoğu düşüncede de haklılar. Çünkü 1800 lerin sonunda etkinliği

tartışılmaya başlanan klasik eğitim modelinin öğrenme sürecini olumsuz

etkileyen birçok defosu var. Yaratıcı Drama yöntemi ise bu defoların neredeyse tamamını avantaja çevirir.

-Klasik eğitim modeli ezbere dayalıdır, bir anlatıcı çıkar

ve dili döndüğünce bilgisini karşıdakine anlatır, sunumda gösterir ve

karşısındakinin öğrenmesini (ezberlemesini bekler)

Yaratıcı drama yönteminde ise lider ya da eğitmen sadece

yönlendirme yapar. Kişi, birlikte eğitim aldığı grupla bir etkileşim içine

girer ve burada alması gereken bilgiyi yaşayarak deneyerek öğrenir.

-Klasik eğitim modelinde eğitim mecburen kuramsal olarak

verilir ve yaşamdan kopuktur, öğretilecek olan bilgi parçalara bölünerek

verilir bu da öğrenenin bütünü görmesini engeller ve öğrenen ezberlediği

bilgiyi gerçek yaşama transfer etmekte çok güçlük çeker. Bu olgu çözüm üretme

ve sorumluluk üstlenme gibi davranışlara engel olur.

Yaratıcı drama yönteminde ise, sorunlar katılımcıların yaşantılarından yararlanılarak ortaya konur ve yine katılımcıların kendi deneyimleriyle çözülmeye çalışılır. Lider katılımcıların tüm yaşantıların içinde kalmasını sağlar. Canlandırmalar sayesinde katılımcı yeni deneyimler elde eder, canlandırdığı rollerle kendine ufuklar açar, bilgiye ulaşmak için çaba harcar, merak oluşur.

Yaratıcı drama yönteminde oyun çok önemli bir yere sahiptir. Oyunun temelinde yer alan yarışma, katılımcılara keyifli bir gerilim yaşatır. Katılımcı hiçbir şekilde sınırlanmamasının verdiği özgürlükle kendi düşüncelerini rahatça ifade etmeye başlar, oyun tek başına zaten bir eğlence unsurudur. Canlandırmalar farklı bakış

açılarını ortaya çıkaracağı için problemlerin çözümünde de farklı farklı yaklaşımlar kendiliğinden ortaya çıkacaktır. Dolayısıyla yaratıcı dramanın yöntem olarak kullanıldığı kurumsal eğitimlerde çalışanların sıkılması, uyuması, sadece dinleyen pozisyonunda kalıp kendisine empoze edileni almaya çalışması söz konusu değildir. Aksine eğitimlere istekle katılan, problemlerin çözümünde çözümün bir parçası olan, sadece verilen eğitimdeki amaçlananları almayıp, aynı zamanda duygu ve düşüncelerini rahatça ifade eden çalışan profilleri oluşmaya başlar bu sayede.

Kısacası klasik eğitim modeli ile verilen kurumsal eğitimler ancak “dostlar alışverişte görsün” eğitimleri olabilir, yaratıcı drama yöntemi ile verilen eğitimler ise gerçek anlamda tutum ve davranış değiştirmeye yönelik eğitimlerdir.